اصول تغذیه در کشت پیاز؛ کلید موفقیت در برداشت پرمحصول

پیاز یکی از مهم‌ترین سبزیجات زراعی دنیاست که نقشی کلیدی در سبد غذایی انسان‌ها ایفا می‌کند. برای رسیدن به عملکرد بالا و کیفیت عالی در کشت پیاز، تغذیه صحیح و اصولی گیاه اهمیت بالایی دارد. در این مقاله، به بررسی دقیق و فنی اصول تغذیه در کشت پیاز می‌پردازیم و با معرفی عناصر غذایی ضروری، زمان‌بندی مصرف، روش‌های کاربردی و خطاهای رایج، به شما کمک می‌کنیم تا محصولی پرمحصول و سودآور برداشت کنید.

نیاز غذایی پیاز در مراحل مختلف رشد

گیاه پیاز در طول دوره رشد خود، نیازهای تغذیه‌ای متفاوتی دارد. درک این نیازها و تأمین به‌موقع آن‌ها، از اصلی‌ترین عوامل موفقیت در تولید است.

مرحله 1: جوانه‌زنی و استقرار نشا

در این مرحله، گیاه به نیتروژن کم اما فسفر بالا نیاز دارد. فسفر نقش مهمی در توسعه ریشه ایفا می‌کند.

– نیتروژن (N):دمحرک رشد اولیه ولی در این مرحله باید محدود باشد.
– فسفر (P): تقویت رشد ریشه و افزایش استقرار نشا
– پتاسیم (K): نقش حمایتی دارد و تعادل آبی سلولی را تنظیم می‌کند.

✅ توصیه فنی: استفاده از کودهای استارتر مانند سوپرفسفات تریپل یا کودهای NPK با نسبت 10-52-10 در این مرحله بسیار مؤثر است.

مرحله 2: رشد رویشی (تشکیل برگ‌ها)

در این مرحله، پیاز نیاز بیشتری به نیتروژن و پتاسیم دارد تا بتواند برگ‌های قوی و سالم تولید کند.

– نیتروژن: افزایش فتوسنتز و تولید کلروفیل
– پتاسیم: بهبود جذب آب و افزایش مقاومت به تنش‌ها
– کلسیم و منیزیم: در رشد برگ و فعالیت‌های آنزیمی نقش دارند.

✅ برنامه تغذیه‌ای: مصرف اوره یا نیترات آمونیوم به‌همراه محلول‌پاشی کودهای مایع پتاس بالا توصیه می‌شود.

مرحله 3: تشکیل پیاز و ذخیره‌سازی مواد

در این دوره، تغذیه به‌سمت پتاسیم، فسفر و گوگرد متمایل می‌شود و نیتروژن باید محدود گردد.

– پتاسیم: افزایش اندازه پیاز، بهبود کیفیت ظاهری و طعم
– فسفر: ذخیره انرژی در سلول‌ها و بهبود فرایند فتوسنتز
– گوگرد: بهبود طعم و افزایش درصد ماده خشک

✅ کودهای مناسب: استفاده از سولفات پتاسیم، مونوآمونیوم فسفات (MAP) و سولفات منیزیم در این مرحله حیاتی است.

مرحله آخر: رسیدگی و آماده‌سازی برای برداشت

در این مرحله تغذیه کاهش می‌یابد، چرا که هرگونه نیتروژن اضافی باعث تأخیر در رسیدگی و کاهش ماندگاری پیاز خواهد شد.

✅ نکته کلیدی: از یک ماه قبل از برداشت، از مصرف کودهای ازته خودداری شود.

عناصر کم‌مصرف (ریز‌مغذی‌ها)؛ اهمیت زیاد با دوز کم

عناصر ریزمغذی مانند روی (Zn)، منگنز (Mn)، آهن (Fe)، مس (Cu) و بور (B) هرچند در مقادیر کم مورد نیازند، اما نقش‌های حیاتی در فعالیت‌های آنزیمی، تقسیم سلولی و سنتز پروتئین دارند.

روش‌های تأمین:

– محلول‌پاشی کودهای میکرو با پایه کلات EDTA یا EDDHA
– ترکیبات مایع چند عنصری برای جذب سریع

✅ پیشنهاد کاربردی: محلول‌پاشی 2 تا 3 نوبت در فصل رشد با ترکیبات کامل ریزمغذی باعث افزایش وزن و کیفیت نهایی پیاز می‌شود.

روش‌های مصرف کود در کشت پیاز

1. پیش‌کاشت: افزودن کود پایه با استفاده از دیسک یا ترکیب با خاک
2. کوددهی سرک: همراه با آبیاری در سیستم‌های نواری یا نشتی
3. محلول‌پاشی: جذب سریع عناصر و تأثیر فوری، به‌ویژه در کمبودهای شدید
4. کوددهی از طریق آب آبیاری (فرتی‌گیشن): ترکیب کودهای محلول در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا بارانی

خطاهای رایج در تغذیه پیاز

– استفاده بیش از حد نیتروژن → تأخیر در رسیدگی و افزایش پوسیدگی
– بی‌توجهی به پتاسیم → کاهش کیفیت و ماندگاری پیاز
– محلول‌پاشی در ساعات گرم روز → سوختگی برگ‌ها
– استفاده از کودهای نامناسب با EC بالا در خاک‌های شور

جمع‌بندی: کلید موفقیت در کشت پیاز

تغذیه صحیح و هدفمند، بر اساس مرحله رشد، آنالیز خاک و نیاز واقعی گیاه، تضمین‌کننده عملکرد بالا، کیفیت صادراتی و بازارپسند محصول پیاز است. با رعایت اصول فنی و استفاده هوشمندانه از منابع غذایی، می‌توان برداشت بهتری از هر هکتار داشت و سودآوری مزرعه را افزایش داد.